Neutraliteit in 1914-1918

Voor Nederland is de periode van de Eerste Wereldoorlog 1914-1918 bijna een onbeschreven blad. De leden van Fifty-One ‘s-Hertogenbosch waren dan ook zeer verheugd om op 8 februari tijdens de tweewekelijkse bijeenkomst ditmaal Tom Sas te mogen ontvangen die alle aanwezige neuzen op de feiten uit deze periode drukte. Tom is geschiedenisleraar op het ds. Pierson College in s’-Hertogenbosch en is uitgeroepen tot een van de beste geschiedenisleraren in het land.  Dat laatste was duidelijk te merken door zijn gedrevenheid en enthousiasme, zijn lezing boeide van begin tot eind.

Over de Tweede Wereldoorlog is veel geschreven en veel gedocumenteerd. Dit geldt echter niet voor de Eerste Wereldoorlog in Nederland. Wat zouden we immers moeten weten, Nederland was toch neutraal in deze oorlog? Wat valt er dan te melden? Door Tom weten we nu beter. Tom heeft, vaak in samenwerking, jarenlang onderzoek onder meer vertaald in artikelen en boeken. Hierdoor weten we onder meer dat Nederland alle landsgrenzen streng bewaakte, niet alleen oost en zuid maar ook noord en west. En Nederland was weliswaar neutraal, maar dat belette de Hollanders niet om met beide oorlogspartijen handel te drijven.  En wat te denken van het feit dat ‘s-Hertogenbosch in die periode ook even het centrum van de complexe militaire operaties was?

Tom Sas maakte de historie weer springlevend en werd daarin ondermeer ondersteund door een door hem ontdekte film uit 1917. De film “Holland Neutraal, de Leger- en Vlootfilm”, een geluidloze film van bijna 3 uur, was destijds bedoeld om de bevolking een beeld te geven van de mobilisatie en het buitenland aan te geven dat Nederland zijn neutraliteit desnoods gewapenderwijs zou verdedigen. Dat laatste bleek niet nodig te zijn, maar Tom bracht zeer verhelderend naar voren dat neutraliteit niet betekent dat er niets gebeurde. Integendeel.

Koningin Wilhelmina inspecteert oefening van het leger (Still uit film "Holland Neutraal")

Kennis van historie leert ons onze huidige complexe samenleving beter te begrijpen en begrip te krijgen voor zaken die ons onbegrijpelijk voorkomen. Met geschiedenisleraren als Tom Sas hoeven we niet bang te zijn dat we de interesse voor onze eigen historie verliezen.

(PS. Zijn boek over de film uit 1917 is een aanrader!)